Eind jaren ‘20 van de vorige eeuw kregen de Verenigde Staten een ernstige crash te verduren. Om ervoor te zorgen dat dit ‘nooit meer zou gebeuren’ werden er twee bankhervormingen voorgesteld: de Glass-Steagal Act en het Chicago Plan. Ondanks dat alleen de Glass-Steagal Act destijds werd aangenomen zijn er de afgelopen jaren een aantal bankhervormingen voorgesteld die voortborduren op het Chicago Plan:

De Glass-Steagal Act stelde voor om zakenbanken en spaarbanken van elkaar te scheiden. Veel wetenschappers gaven destijds echter de voorkeur aan het zogeheten ‘Chicago Plan’. Dit plan hield in om een einde te maken aan fractioneel reserve bankieren. Nader verklaard: In plaats van dat commerciële banken geld creëren door het verstrekken van (rentedragende) leningen zou geld voortaan uitsluitend nog schuldvrij door de overheid in omloop worden gebracht.

Toch werd uitsluitend de Glass-Steagal Act aangenomen. Dit had verschillende redenen. Ten eerste omdat het Chicago Plan door velen verkeerd begrepen werd. Zelfs belangrijke voorvechters van het plan verkochten het als een plan dat het einde van private banken zou betekenen in plaats van enkel een eind aan private geldschepping. Ten tweede omdat er in academische kringen veel onenigheid was over de vraag hoe de crisis het best bestreden kon worden. Ten derde omdat de belangrijkste voorvechter in de Senaat, Bronson Cutting, in 1935 omkwam bij een vliegtuigongeluk. Ten vierde omdat het idee leefde dat de Glass-Steagal Act slechts de eerste stap van bankhervorming zou betekenen en dat meer fundamentele hervormingen in een later stadium nog zouden volgen.

Bankenlobby

De prominente geldhervormer Bernard Lietaer is echter van mening dat het voornamelijk de krachtige en effectieve druk van de bankenlobby was die hierin een doorslaggevende rol heeft gespeeld. In zijn bestseller ´De toekomst van ons geld´ schrijft hij dat banken de voorkeur gaven aan de Glass-Steagal Act omdat het effect op hun verdienmodel kleiner was en makkelijker terug te draaien is. De Glass-Steagal Act werd vervolgens dan ook decennialang uitgehold en in 1999 definitief de nek omgedraaid.

Leren van de geschiedenis

Sinds het uitbreken van de financiële crisis in 2007/2008 is fractioneel reservebankieren voor het eerst sinds de jaren dertig weer een punt van discussie geworden en zijn er verschillende hervormingsplannen gepubliceerd die voortborduren op het Chicago Plan. (1) (2) (3) Tegelijkertijd leert de hierboven beschreven historie ons dat het uitwerken en publiceren van dit soort ideeën niet afdoende is. Als we willen dat geldhervorming een kans van slagen heeft, dan hebben we ook grassrootsbewegingen en pressiegroepen nodig die zich hiervoor gaan hard maken. En het liefst in meerdere landen tegelijk. Vandaar dat stichting Ons Geld zich heeft aangesloten bij de International Movement for Monetary Reform. Klik hier om het manifesto te lezen.